harkiv muharebesi (2022) ne demek?

Harkiv Muharebesi, 2022 Rusya'nın Ukrayna'yı istilası sırasında Doğu Ukrayna Taarruzu'nun bir parçası olarak Ukrayna'nın Harkiv şehrinde ve çevresinde devam eden bir askerî çatışmadır.¹² Rusya-Ukrayna sınırının sadece 20 mil güneyinde bulunan ve ağırlıklı olarak Rusça konuşulan bir şehir olan Harkiv, Ukrayna'nın en büyük ikinci şehridir ve Rus ordusu için büyük bir hedef olarak görülmektedir.³⁴

13 Mayıs'ta kadar Ukrayna kuvvetleri, şehri kuşatmaya çalışan Rus birliklerini Rusya sınırına doğru itti.⁵ Ayrıca Rusya'nın bölgeden birliklerini geri çektiği bildirildi.⁶ Savaş Araştırmaları Enstitüsü, Ukrayna'nın "Harkiv Muharebesi'ni büyük olasılıkla kazandığını" belirtti.⁷ Ancak, 20 Mayıs'a kadar Rus kuvvetleri yine de Harkiv şehrini bombalamaya devam etti.⁸

12 Haziran'da Uluslararası Af Örgütü, 9N210/9N235 misket bombaları gibi geniş çapta yasaklanmış misket bombalarının ve belirli aralıklarla daha sonra patlayan küçük mayınları fırlatan "dağılabilir" mühimmatların yaygın olarak kullanıldığına dair kanıtlar bulduğunu iddia etti.⁹

Muharebe

Operasyonların başlaması (24-28 Şubat)

24 Şubat'ta Belgorod'da toplanan Rus kuvvetleri sınırı geçti ve Ukrayna direnişiyle karşılaşarak Harkiv'e doğru ilerlemeye başladı.¹⁰ Rus topçusu şehre ateş açarak genç bir çocuğu öldürdü.¹¹

25 Şubat'a kadar şehrin kuzey banliyölerinde, Ukrayna kuvvetlerinin Ruslara karşı dayanabildiği Tsırkunı köyü yakınlarında şiddetli çatışmalar çıktı.¹²

26 Şubat'ta Harkiv Oblast Valisi Oleh Sinyehubov, tüm şehrin Ukrayna kontrolü altında olduğunu iddia etti.¹³ Amerikalı yetkililer, tüm savaşın en ağır çatışmasının Harkiv'de meydana geldiğini belirtti.¹⁴

27 Şubat sabahı erken saatlerde Rus kuvvetleri Harkiv'de bir gaz boru hattını imha etti.¹⁵¹⁶ Sabahın ilerleyen saatlerinde Rus kuvvetleri Harkiv'e girdi. Sinyehubov, şehir içinde şiddetli çatışmaların yaşandığını, ¹⁷¹⁸İçişleri Bakanlığı danışmanı Anton Heraşçenko ise şehir merkezinde sokak çatışmalarının sürdüğünü iddia etti.¹⁹²⁰

Rusya Savunma Bakanlığı Sözcüsü İgor Konaşenkov, Rus kuvvetlerinin 302. Ukrayna Uçaksavar Füze Alayı'nın teslim olmasını sağladığını ve 471 Ukrayna askerini ele geçirdiğini belirtirti. Ukraynalı kaynaklar iddiayı yalanladı.²¹²² Bu arada Ukraynalı yetkililer, Ukrayna kuvvetlerinin en az 6 GAZ Tigr-M de dahil olmak üzere Harkiv'e ilerleyen Rus askerî araçlarının yarısını imha ettiğini iddia etti.²³²⁴

27 Şubat öğleden sonra Sinyehubov, Ukrayna kuvvetlerinin şehrin tam kontrolünü yeniden ele geçirdiğini belirtti.²⁵²⁶²⁷ Onlarca Rus askerinin teslim olduğunu ve morallerinin bozuk olduğundan, görevlerinin ne olduğunu anlayamadıklarından ve yakıt eksikliğinden şikâyet ettiklerini de sözlerine ekledi.²⁸

28 Şubat'ta Ukraynalı yetkili Anton Heraşçenko, şehre düzenlenen Rus roket saldırılarının düzinelerce sivili öldürdüğünü belirtti.²⁹ Ancak Sinyehubov daha sonra 11 sivilin öldüğünü ve onlarca kişinin yaralandığını belirtti.³⁰³¹ Harkiv Belediye Başkanı İhor Terekhov, dokuz sivilin öldüğünü ve 37 kişinin de yaralandığını belirtti.³² Ölenlerden biri, bir Rus keskin nişancı tarafından öldürülen Cezayirli 25 yaşındaki bir öğrenciydi.³³

Daha sonra Terekhov, Rus kuvvetlerinin Harkiv'deki elektrik trafo merkezlerini yok etmeye başladığını ve bunun sonucunda şehrin bazı bölgelerinde elektrik, ısıtma ve su bağlantısının kesildiğini belirtti. Rus bombardımanında 87 evin hasar gördüğünü de sözlerine ekledi.³⁴ Malişev Fabrikası'nın da Rus bombardımanı tarafından yok edildiği bildirildi.³⁵³⁶

Yine 28 Şubat'ta İnsan Hakları İzleme Örgütü, Rus kuvvetlerinin şehrin KhTZ, Moskovskyi ve Sevçenko bölgelerinde misket bombası kullandığı sonucuna vardı. "Parça mühimmatlarının doğası gereği ayrım gözetmeyen yapısına ve siviller üzerindeki öngörülebilir etkilerine" dikkat çeken insan hakları grubu, değerlendirmesini röportajlara ve 40 video ve fotoğraftan oluşan bir analize dayandırdı.³⁷

Yoğunlaşan çatışma (1 Mart - 2 Nisan)

1 Mart sabahı iddiaya göre bir Rus füzesi 3M-54 Kalibr, Harkiv'in merkezindeki Özgürlük Meydanı'na çarparak Harkiv Oblastı idari binasının önünde infilak etti.³⁸³⁹⁴⁰ Sloven konsolosluğu patlamada yok oldu.⁴¹ Bir opera binası ve bir konser salonu da hasar gördü.⁴² En az 24 kişi yaralandı⁴³⁴⁴⁴⁵ ve bölgesel yönetime göre 29 kişi öldü.⁴⁶

Ukrayna Biatlon Federasyonu daha sonra 1 Mart'ta Harkiv'de öldürülen Ukraynalı askerlerden birinin biatloncu ve Ukrayna millî takımının eski üyesi Yevgeni Malişev olduğunu bildirdi.⁴⁷ Daha sonra 1 Mart'ta Harkiv Ulusal Tıp Üniversitesinde okuyan 21 yaşındaki Hint bir öğrencinin Rus bombardımanı sırasında öldürüldüğü bildirildi. Öğrenci, Karnataka'daki Chalageri köyündendi.⁴⁸⁴⁹ Yerel Hint öğrenci koordinatörüne göre, o sabah yiyecek almak için sırada beklerken bir hava saldırısında öldürüldü.⁵⁰ Hint yetkililer daha sonra daha geniş bir operasyonun parçası olarak tüm Hindistan vatandaşlarını şehirden tahliye ettiklerini duyurdular. 1 Mart'ta hâlâ Ukrayna'da bulunan 8000 Hint öğrencinin yaklaşık yarısı Harkiv ve Sumı'da bulunuyordu.⁵¹ AGİT Ukrayna Özel İzleme Misyonu üyesi Mayna Fenina da 1 Mart'ta düzenlenen bombardımanda öldürüldü.⁵²

2 Mart'ta Sinyehubov, son 24 saat içinde en az 21 kişinin öldüğünü ve 112 kişinin yaralandığını belirtti.⁵³ 2 Mart'ta Rus paraşütçüleri Harkiv'e indi ve bir Ukrayna askerî hastanesine baskın düzenledi ve bu da Rus ve Ukrayna güçleri arasında şiddetli çatışmalara yol açtı.⁵⁴ Yerel bir yetkili daha sonra Ukrayna güçlerinin hâlâ hastaneyi kontrol ettiğini iddia etti.⁵⁵⁵⁶

Harkiv Polis merkezi, bir askerî akademi ve Harkiv Ulusal Üniversitesi, sabah saatlerinde Rus bombardımanında hasar gördü.⁵⁷⁵⁸ Bazı yerleşim bölgeleri de Rus füzeleri tarafından vuruldu.⁵⁹ Rus füzeleri daha sonra Özgürlük Meydanı'nı tekrar vurdu ve bazı yüksek binaların yanı sıra Harkiv Kent Konseyi binasına ve Derzhprom'a hasar verdi.⁶⁰

2 Mart gecesi, Harkiv Bölgesel Savunma Kuvvetleri karargâhına iki füze isabet etti. Siviller tarafından sığınak olarak kullanılan Göğe Kabul Katedrali⁶¹⁶² ve St. Anthony Katolik Kilisesi hasar gördü.⁶³⁶⁴ CNN, Harkiv'de o hafta Rus bombardımanı tarafından hedef alınan 16 yerin yalnızca 3'ünün sivil olmayan alanlar olduğunu iddia eden bir rapor yayınladı.⁶⁵

Ukrayna Güvenlik Servisi 6 Mart'ta Rus kuvvetlerinin bir nükleer araştırma tesisine ev sahipliği yapan Harkiv Fizik ve Teknoloji Enstitüsünü kamyona monte Grad füzeleriyle bombaladığını ve bunun büyük ölçekli bir ekolojik felakete yol açabileceği konusunda uyardı.⁶⁶ Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ertesi gün nükleer araştırma tesisinin hasar gördüğünü ancak radyasyon sızıntısı olmadığını bildirdi.⁶⁷ Yerel acil durum yetkilileri, bir gecede şehre yapılan bombardımanda en az sekiz sivilin öldüğünü belirtti.⁶⁸ Şehirdeki Azerbaycan konsolosluğu bu sırada ağır hasar gördü⁶⁹ Arnavutluk konsolosluğu yıkıldı.⁷⁰

7 Mart'ta Ukrayna Savunma Bakanlığı, Ukrayna kuvvetlerinin 41. Kombine Silah Ordusu Komutan Yardımcısı Rus Tümgeneral Vitali Gerasimov'u öldürdüğünü duyurdu.⁷¹ Saldırıda diğer Rus subayları da öldürüldü.⁷² Rus askerleri ayrıca Feldman Ecopark'ta onları beslemek için hayvanların barınağına giren iki sivil gönüllüyü öldürdü.⁷³⁷⁴

Sinyehubov, 8 Mart'ta 600.000'den fazla sivilin şehirden demiryolları yoluyla tahliye edildiğini belirtti.⁷⁵ Ukraynalı hükûmet yetkilileri, Harkiv'in tamamının kendi kontrolleri altında olduğunu ve şehrin kenar mahallelerine yapılan bazı bombardımanlar dışında hiçbir Rus taarruz eyleminin yapılmadığını belirtti.⁷⁶

Devlet Acil Servisleri 10 Mart'ta Rus bombardımanında dört kişinin öldüğünü ve şehir merkezindeki bir alışveriş merkezinin yıkıldığını bildirdi.⁷⁷ Bu arada Ukrayna İçişleri Bakanı'nın danışmanı Anton Heraşçenko, Rus savaş uçaklarının gün içinde Harkiv Fizik ve Teknoloji Enstitüsü'nü vurduğunu belirtti.⁷⁸

Harkiv Bölge Savcılığı 14 Mart'ta Rus bombardımanının bir yerleşim bölgesine isabet etmesi sonucu iki sivilin öldüğünü ve birinin de yaralandığını söyledi.⁷⁹ Ertesi gün Harkiv Oblastı Valisi Oleh Sinyehubov; kentin 14 Mart'ta 65 kez bombalandığını, daha sonra bir sivilin öldürüldüğünü ve bir kişinin yaralandığını ve savaşın başlamasından bu yana 600 konutun yıkıldığını söyledi.⁸⁰

16 Mart'ta Ukrayna Devlet Acil Servisine göre, kentin bir pazarına düzenlenen bombalı saldırıda üç sivil öldü, beş kişi yaralandı.⁸¹

18 Mart'ta Harkiv Bölge Savcılığı, şehrin Slobidskyi ve Moskovskyi bölgelerindeki konut binalarının bombalandığını bildirdi. Ayrıca, Ulusal Kamu Yönetimi Akademisi Devlet İdaresi Enstitüsü binası kısmen yıkılmıştı.⁸² Saltivka'daki Rus bombardımanı, 4 kez Nazi toplama kampından sağ kurtulan ve Nazizm suçlarının anısını yaşatan Boris Romançenko'yu (96) öldürdü.⁸³⁸⁴

19 Mart'ta bölgenin askerî idaresi başkanı Oleg Sinegubov, kuzey banliyölerinin sürekli bombardıman altında olduğunu ve şehir merkezinin hem top hem de roketlerle vurulduğunu söyledi. Önceki günlerde hasar gören veya yıkılan binalar arasında Emniyet Genel Müdürlüğü ve güvenlik teşkilatı SBU, Karazin Üniversitesi, sanat müzesi ve filarmoni salonu, Korolenko Kütüphanesi, müzik okulu ve Harkiv Bölge Temyiz Mahkemesi vardı. Ayrıca bazı yerlerde Ukrayna kuvvetlerinin karşı saldırı düzenleyerek Rusları şehrin kenar mahallelerinden uzaklaştırdığını ve yolların Kiev'e ve Dnipropetrovsk yönünde açık kaldığını söyledi.⁸⁵

24 Mart'ta bir Rus hava saldırısı bir Nova Poşta ofisini vurdu, altı sivil öldü ve en az 15 kişi yaralandı.⁸⁶ 26 Mart'ta Rus mermileri Drobıtski Yar Holokost anıtındaki bir anıta zarar verdi.⁸⁷

28 Mart'ta Harkiv Belediye Başkanı İhor Terekhov, şehir sakinlerinin yaklaşık %30'unun savaşın başlamasından bu yana Harkiv'i terk ettiğini söyledi.⁸⁸ HOVA Başkanı, Askerî Vali Sinyehubov, Rusların yine misket bombalarıyla şehrin mahallelerini vurduğunu bildirdi. Ayrıca Ukraynalı savaşçıların çeşitli yönlerden karşı saldırıya geçtiğini ve düşmanı Mala Rohan ve Vilhivka'dan temizlediklerini iddia etti.⁸⁹

Rusya'nın 31 Mart 2022'de Harkiv'e yönelik artan bombardımanı sırasında Rus yetkililer; Rusya sınırları içindeki Belgorod'da sınırın yaklaşık 25 mil kuzeyindeki bir petrol deposunda meydana gelen patlamayı iki Ukraynalı Mi-24 askerî helikopterinin saldırısına bağladılar.⁹⁰⁹¹ Bu arada Ruslar, aynı gün Harkiv'de Batılı ülkelerden gelen 100'den fazla "aşırılıkçı ve paralı asker"i bir savunma üssüne yapılan yüksek hassasiyetli İskander füze saldırısıyla öldürdüklerini iddia ettiler.⁹²

Nisan

2 Nisan'da Sinyehubov'a göre Ruslar, Harkiv Muharebesi'ni çoktan kaybettiklerini anlayarak İzyum'u pas geçerek Luhansk ve Donetsk bölgelerine doğru devam ediyorlardı.⁹³ 3 Nisan 2022'de Ukrayna hükûmeti, Ukraynalı sivillerin Harkiv'deki 3. Rus Motorlu Tüfek Tümeninin Rus askerlerine zehirli kekler dağıtmasının ardından iki Rus askerinin öldürüldüğünü ve 28 kişinin de hastaneye kaldırıldığını açıkladı.⁹⁴

Rusların şehrin kuzeyindeki sınırlı çekilmesine ve Ukraynalıların Çuhuyiv'e giden yolu zorlamasına rağmen,⁹⁵ 4 Nisan'da Ukrayna savunma bakanlığı istilacıların şehri doğudan almak için yeni bir saldırı başlatmaya hazırlandığı konusunda uyardı.⁹⁶⁹⁷

Rusların 14-17 Nisan tarihleri ​​arasında Harkiv'i bombalaması sonucu 18 sivil öldü, 106 kişi yaralandı.⁹⁸

17 Nisan'da Sınyehubov Telegram'da Bazaliyivka, Lebyazhe ve Kutuzivka'nın bir kısmının bir Ukrayna karşı taarruzuyla geri alındığını ve kuvvetlerin Mala Rohan köyü yakınlarına ilerlediğini iddia etti. Ayrıca Ukrayna kuvvetlerinin 5 tank ve 10 zırhlı aracı "jet ateşiyle" imha ettiğini ve 100 Rus askerini öldürdüğünü veya esir aldığını belirtti.⁹⁹

27 Nisan'da Harkiv kısmen kuşatılmış halde kaldı.¹⁰⁰ 29 Nisan'da Sınyehubov, savaşın başlamasından bu yana şehirdeki 2000'den fazla binanın ya hasar gördüğünü ya da yıkıldığını söyledi. Önceki gün neredeyse durmayan topçu ateşi nedeniyle 5 sivilin öldürüldüğünü de söyledi.¹⁰¹ Ayrıca 29 Nisan'da Harkiv yakınlarındaki Ruska Lozova köyünün Ukrayna tarafından geri alındığı bildirildi.¹⁰²

Ukrayna karşı taarruzu (1-13 Mayıs)

Mayıs 2022'de Ukrayna kuvvetleri, Rus güçlerini şehir dışına ve uluslararası sınıra sürmek için bir karşı saldırı başlattı. 12 Mayıs'ta kadar Birleşik Krallık Savunma Bakanlığı, Rusya'nın Harkiv bölgesinden birliklerini geri çektiğini bildirdi.¹⁰³

2 Mayıs'ta, Savaş Araştırmaları Enstitüsü (ISW), Ukrayna'nın şehrin 40 km doğusundaki Staryi Saltiv köyünü geri aldığını bildirdi.¹⁰⁴

6 Mayıs'ta ISW, Harkiv'in kuzeyi ve doğusunda "geniş bir yay boyunca" bir Ukrayna karşı saldırısını tanımladı ve Ukrayna'nın Tsyrkuny, Peremoha ve Cherkaski Tyshky'nin bir kısmı dahil olmak üzere "birkaç köyü" yeniden ele geçirdiğini bildirdi.¹⁰⁵ ISW, Ukrayna'nın "önümüzdeki günlerde Rus kuvvetlerini Harkiv'in topçu menzilinden başarılı bir şekilde çıkarabileceğini" tahmin etti. 7 Mayıs'ta Ukrayna kuvvetleri, Harkiv'in kuzeydoğusundaki beş köyün geri alındığını bildirdi.¹⁰⁶ Ukraynalı bir yetkiliden alıntı yapan The New York Times, Harkiv Muharebesi'nin henüz bitmediğini, ancak şu anda Ukrayna'nın muharebeye hakim olduğunu ve Rus birliklerinin geri çekilirken köprüleri yıktığını söyledi.¹⁰⁷

10 Mayıs'ta Ukrayna kuvvetleri dört yerleşim yerini geri aldığını iddia etti. Bu karşı saldırı, başarılı olursa, Ukrayna güçlerini Rus sınırının birkaç kilometre yakınına getirebilir.¹⁰⁸

13 Mayıs'ta ISW, Ukrayna'nın "Harkiv Muharebesi'ni büyük olasılıkla kazandığı" kanaatindeydi.¹⁰⁹ Harkiv Belediye Başkanı BBC'ye yaptığı açıklamada, "Son beş gündür kentte bombardıman olmadı. Ruslar, Harkiv Havaalanı yakınında şehri füze roketiyle vurmak için yalnızca bir girişimde bulundu, ancak füze Ukrayna Hava Savunması tarafından imha edildi." dedi.¹¹⁰

Devam eden çatışma

Ukrayna'nın karşı saldırısından sonra, Rus kuvvetleri, bazıları Rusya-Ukrayna uluslararası sınırının kilometrelerce yakınında bulunan savunma pozisyonlarına geri sürüldü. Buna rağmen, Harkiv'in çeşitli banliyölerini ve ayrıca şehri bombalamaya devam ettiler, çok sayıda sivili öldürdüler ve düzinelercesini de yaraladılar.

20 Mayıs'ta Rus kuvvetleri, BM-21 Grad, BM-27 Uragan ve BM-30 Smerç çoklu roketatarları kullanarak Harkiv şehri de dahil olmak üzere Harkiv bölgesindeki birkaç köyü tekrar bombaladı.¹¹¹

21 Mayıs'ta yaptığı açıklamada, Ukrayna polisi Zoloçiv yerleşiminde bir Rus albay da dahil olmak üzere altı askeri yetkilinin cesetlerinin bulunduğunu doğruladı.¹¹²

20 Haziran'da yeni roket saldırıları Harkiv Ulusal Kent Ekonomisi Üniversitesi Konut ve Halk Kolejini¹¹³ ve Harkiv metrosunun bir deposunu yok etti.¹¹⁴ 24 Haziran'da Harkiv Politeknik Enstitüsünün spor kompleksi yıkıldı.¹¹⁵¹¹⁶

3 Temmuz'da Rusya Savunma Bakanlığı, bir hava saldırısının Bölgesel Savunma Kuvvetlerinin 127. Ayrı Tugayının ileri bir mevzisini vurduğunu, 100 Ukrayna askerini etkisiz hale getirdiğini ve "15 askeri teçhizatı" imha ettiğini iddia etti. Bu iddia, o zaman bağımsız olarak doğrulanmadı.¹¹⁷

4 Temmuz'da yeni bir füze saldırısı bir spor salonunu mahvetti.¹¹⁸ 6 Temmuz'da Rus bombardımanı, Harkiv Ulusal Pedagoji Üniversitesinin binalarından birini¹¹⁹ ve 1832 yılına ait mimari anıt olan eski bir malikaneyi yok etti.¹²⁰

Kayıplar

Sivil kayıplar

Savaş sırasında, Rus bombardımanı ve şehir savaşı nedeniyle en az 606 sivil öldü.¹²¹ Savaş sisi nedeniyle, Harkiv Muharebesi için toplam kaybı tablolamak mümkün değil. Ek olarak, Harkiv'in banliyölerinde çeşitli çatışmalar hem Rus hem de Ukrayna Silahlı Kuvvetleri için kayıplara yol açtı.

Askerî kayıplar

Sivil ölüm sayısı gibi, savaş sisi ve karşıt hükümetlerin morali yükseltmek için sayıları şişirmesi veya deflasyonu nedeniyle gerçek askeri kayıp sayısını tahmin etmek imkansızdır.

29 Mart'ta, Ukrayna hükümeti 2100'den fazla Rus askerini öldürdüğünü iddia etti.¹²² 3 Mart'ta Ukrayna, 120 kişilik bir hava askeri birimini imha ettiğini iddia etti. 26 Mart'ta Ukrayna, tek bir birimden 645 askeri öldürdüğünü iddia etti.¹²³ 29 Mart'ta Ukrayna, 2 tabur taktik grubunu tamamen yok ettiğini ve diğerlerine kayıp verdirerek 1500 kadar askeri öldürdüğünü iddia etti.¹²⁴

Öte yandan Rus hükümeti, Ukrayna kayıplarıyla ilgili çok seyrek güncellemeler yaptı, ancak 2 Nisan'da 130 paralı asker de dahil olmak üzere 300 kadar Ukraynalı savaşçıyı öldürdüğünü iddia etti,^125126127128 ancak bu sayı Rus güncellemelerinin düzensizliği nedeniyle muhtemelen çok daha yüksek.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Orijinal kaynak: harkiv muharebesi (2022). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩
6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩
13. ↩
14. ↩
15. ↩
16. ↩
17. ↩
18. ↩
19. ↩
20. ↩
21. ↩
22. ↩
23. ↩
24. ↩
25. ↩
26. ↩
27. ↩
28. ↩
29. ↩
30. ↩
31. ↩
32. ↩
33. ↩
34. ↩
35. ↩
36. ↩
37. ↩
38. ↩
39. ↩
40. ↩
41. ↩
42. ↩
43. ↩
44. ↩
45. ↩
46. ↩
47. ↩
48. ↩
49. ↩
50. ↩
51. ↩
52. ↩
53. ↩
54. ↩
55. ↩
56. ↩
57. ↩
58. ↩
59. ↩
60. ↩
61. ↩
62. ↩
63. ↩
64. ↩
65. ↩
66. ↩
67. ↩
68. ↩
69. ↩
70. ↩
71. ↩
72. ↩
73. ↩
74. ↩
75. ↩
76. ↩
77. ↩

78. The Straits Times|erişimtarihi=12 Mart 2022|tarih=11 Mart 2022|dil=İngilizce|çalışma=www.straitstimes.com|ad=Hermes|soyadı=Auto|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220313072818/https://www.straitstimes.com/world/europe/russian-forces-attack-institute-in-kharkiv-which-has-experimental-reactor|arşivtarihi=13 Mart 2022|ölüurl=hayır}} ↩

79. ↩
80. ↩
81. ↩

82. Во время сегодняшних обстрелов погиб один человек, пострадали - пятеро | erişimtarihi = 25 Mart 2022 | tarih = 18 Mart 2022 | dil = ru-RU | çalışma = www.objectiv.tv | soyadı = ©2007- 2022 | ad2 = ООО «Медиа | soyadı2 = группа «Объектив» | soyadı3 = Харьков | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20220319062112/https://www.objectiv.tv/objectively/2022/03/18/obstrely-harkova-18-marta-nachaty-ugolovnye-rassledovaniya-foto/ |arşivtarihi= 19 Mart 2022 | ölüurl = hayır }} ↩

83. ↩

84. DW {{!}} 22.03.2022 | erişimtarihi = 25 Mart 2022 | dil = en-GB | çalışma = DW.COM | ad = Deutsche | soyadı = Welle (www.dw.com) | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220322184431/https://www.dw.com/en/germany-honors-ukrainian-holocaust-survivor-killed-by-russian-shelling/a-61210926 | arşivtarihi = 22 Mart 2022}} ↩

85. ↩
86. ↩
87. ↩
88. ↩
89. ↩

90. Al Jazeera. "Russia alleges Ukrainian helicopters struck Belgorod fuel depot". 1 April 2022. 1 ↩

91. "War in Ukraine: Russia accuses Ukraine of attacking oil depot". BBC News. 1 April 2022. 2 ↩

92. ↩
93. ↩
94. ↩
95. ↩
96. ↩
97. ↩
98. ↩
99. ↩
100. ↩
101. ↩
102. ↩
103. ↩
104. ↩
105. ↩
106. ↩
107. ↩
108. ↩
109. ↩
110. ↩
111. ↩
112. ↩
113. ↩
114. ↩
115. ↩
116. ↩
117. ↩
118. ↩
119. ↩
120. ↩
121. ↩
122. ↩
123. ↩
124. ↩
125. ↩
126. ↩
127. ↩
128. ↩

Kategoriler